Khi quán ăn đi vào văn chương

[hoangtube]

Khi quán ăn đi vào văn chương

NGUYỄN NHẬT ÁNH




Đo Đo là một cái quán ăn nhỏ. Nó là một cái quán như mọi cái quán khác, nghĩa là ít có cơ may xâm nhập vào những trang văn.

Xưa nay, quán ăn thường ít khi xuất hiện trong văn chương. Đơn giản vì các nhân vật trẻ thì thích tỏ tình ngoài bờ sông, trên bãi cỏ, thậm chí đu lên lan can (như chàng Romeo của Shakespeare) chứ không làm điều đó trong quán ăn. Chàng và nàng không thể vừa nhai nhồm nhoàm hay vừa hít hà vì cay lại vừa thổn thức nói: Ngày mai mình chia tay! Nhân vật già cả hay trung niên cũng không chọn quán ăn để làm nơi cãi nhau hay đập lộn vì ở một nơi có rất nhiều thứ dễ vỡ như bát đĩa, những cuộc xung đột có thể gây ra cái hậu quả tình giải quyết chưa xong mà tiền đã hết vì… bồi thường cho chủ quán.

Khi cần mô tả cái đói, quán ăn cũng không được coi là hiện trường thích hợp. Những trang văn hay nhất về cái đói của Thạch Lam hay Nam Cao hầu như không xảy ra trong một quán ăn nào.

Vậy mà quán Đo Đo đã thành một “nhân vật”, thậm chí được tác giả dành riêng một cuốn sách để nói về nó. Vì sao?

Vì thời gian đó báo Mực Tím cứ giục tôi viết một cái feuilleton về tuổi mới lớn trong khi tôi hầu như đã không còn hứng thú với cái đề tài mà tôi đã viết quá nhiều này.

Dạo đó mỗi buổi chiều tôi hay ngồi ở quán Đo Đo với bạn bè, và một cái quán Quảng Nam với âm sắc đặc trưng của nó thì có rất nhiều chuyện buồn cười.

Một ngày tôi chứng kiến chuyện này. Một ngày khác tôi lại nghe kể một chuyện khác. Có rất nhiều chuyện như vậy, và tôi cũng chẳng nghĩ đến việc dùng chúng để làm gì cho đến cái ngày thư ký tòa soạn báo Mực Tím gần như gí súng vào lưng bắt tôi đưa Kỳ 1, cũng là ngày tôi chợt nhận ra tiếp viên và khách hàng Đo Đo đa số đều ở lứa tuổi mới lớn và những mẩu chuyện cười ra nước mắt giữa những khuôn mặt đáng yêu đó hoàn toàn có thể bắt đầu cho một cuốn truyện có tên là Quán Gò đi lên.

Gần như toàn bộ nhân vật trong Quán Gò đi lên là những nhân vật có thật, dĩ nhiên về tên họ thì tôi có sửa đổi đôi chút. Chẳng hạn chú nhóc Long ngoài đời khi đi vào sách được gọi trại đi là Lâm. Hải thành Cải. Trúc thành Cúc. Chương thành Hường. Cũng như thế, cô Thu chủ quán được phù phép thành cô Thanh. Các vị khách đặc biệt: ông Tiger, ông Thịt Luộc Muối Tiêu và bà Fanta thì tôi ghi đúng theo tên mà tụi nhóc quán Đo Đo vẫn dùng để nói về họ, còn họ thực ra tên là gì thì quả tình là chẳng ai biết.

Như quy luật muôn đời của các quán ăn, bây giờ Long, Hải, Trúc, Chương… đã nghỉ. Nghỉ từ nhiều năm nay, vì đủ thứ lý do: về quê, đi học tiếp, chuyển sang nghề khác hay lập gia đình, sinh con đẻ cái. Và quán Đo Đo cũng đã nhiều lần dời địa điểm, các tiếp viên của quán cũng thay đổi năm lần bảy lượt. Nhưng lạ một điều, cho đến tận hôm nay, thấy bất cứ em trai nào đứng giữ xe trước cửa quán, khách đều mừng rỡ hét om sòm “Cải! Cải!”, cũng như bất cứ mái tóc dài nào lượn tới lượn lui trong quán cũng dứt khoát bị khách gán cho tên Cúc tên Hường. Mới đây, một sinh viên xin đi làm ngoài giờ tại quán Đo Đo đã bắt đầu lá đơn bằng bốn chữ: Kính gửi cô Thanh.

Cũng may là tôi chưa rơi vào sự nhầm lẫn tương tự. Chứ nếu vào một ngày đẹp trời nào đó, ông chủ quán lơ đãng gọi bà chủ quán bằng tên của một người phụ nữ khác thì có nghĩa những ngày yên ả của cuộc đời coi như đã kết thúc và cái quán đó bị đổ bể tan tành là khả năng hoàn toàn không tránh khỏi. Và nếu thế thì thật éo le: tác phẩm ghi rõ ràng là Quán Gò đi lên hổng lẽ cuộc đời của tác giả lại âm thầm đi xuống!

N.N.A
(Báo Mực Tím, 20-11-2003)