Bóng đá về nguồn (4-11-2012)

[hoangtube]

Bóng đá về nguồn

1. Môn thể thao đầu tiên của nhân lọai có lẽ là môn... leo trèo, chạy nhảy. Leo trèo để hái trái chín, chạy nhảy để đuổi thỏ, săn chồn - những cách mưu sinh khi loài người còn sống dưới hình thức du mục, trước khi biết trồng trọt, chăn nuôi để tiến đến lối sống định canh định cư.

Bơi lội chắc là đến sau, vì con người trước tiên sống trên mặt đất, sau đó mới tập tành xuống nước.

Các môn bóng đến sau cùng, vì ở đây đã có một bước phát triển mới: những trò chơi kết hợp tay chân với... dụng cụ.

2. Lịch sử bóng đá ghi nhận thế kỷ 19 là cột mốc khởi đầu cho môn bóng đá hiện đại với những luật lệ gần giống như ngày nay, phát tích từ nước Anh. Đại học Cambridge đi vào lịch sử với tư cách địa điểm tổ chức cuộc họp mặt của 5 trường Eton, Harrow, Rugby, Winchester và Shrewsbury nhằm đề ra những luật chơi sơ khai cho môn bóng đá. Bộ luật cổ nhất đó, người ta vẫn gọi là Bộ luật Cambridge. Nhưng để trở thành thứ bóng đá hiện đại như ngày nay, môn chơi này dĩ nhiên phải trải qua một quá trình thay đổi, điều chỉnh, bổ sung lâu hơn nhiều, có khi đến hàng ngàn hàng vạn năm.

Lúc con người vờn quả bóng đầu tiên, làm gì đã có trọng tài, khung thành, phạt góc, phạt đền, ném biên, thẻ vàng, thẻ đỏ. Một trận đấu hồi đó, tôi mường tượng chắc kéo dài từ sáng tinh mơ đến tối mịt, và trận đấu chỉ dừng lại khi không còn ai lê chân nổi nữa mới thôi. Những quy định hiệp 1, hiệp 2, rồi đá bù giờ trong hiệp phụ dĩ nhiên mãi sau này mới có. Và các cầu thủ tiền bối chắc chắn là đã chơi “chiến thuật ruồi bu”: cả đống người xúm quanh một quả bóng hò hét, tranh giành, níu áo kéo quần nhau có khi tụt hẳn ra lúc nào không hay.

Bóng đá hồi xưa chưa có trọng tài lẫn các loại thẻ phạt như thế này

3. Đó là thứ bóng đá hồn nhiên như gió reo, như hoa nở. Sau một ngày, một tuần hay một mùa lao động vất vả, tiền nhân của chúng ta chơi bóng để giải lao, để vui đùa, để trút bỏ bao nhiêu là mệt nhọc. Và lớp hậu bối chúng ta hoàn toàn có thể hình dung các cầu thủ thời kỳ... đồ đá đã chơi thứ bóng đá cống hiến như thế nào.

Bóng đá hiện đại so với buổi bình minh của nó toan tính hơn nhiều. Vì nó gắn liền với danh và lợi. Chiến thuật phát triển cho thấy sự tiến bộ của nhận thức, đồng thời nó cũng cho thấy áp lực của thành tích. Cầu thủ bây giờ không còn lao lên phía trước một cách say sưa như các bậc tổ tông. Các nhà cầm quân áp dụng bất cứ chiến thuật nào để giành chiến thắng, ngay cả chiến thuật tiêu cực nhất là xua quân cố thủ trong vòng cấm địa đội nhà suốt trong 90 phút.

4. Người Ý, người Đức, người Tây Ban Nha đều coi trọng chiến thuật trong thi đấu, đặc biệt là người Ý. So với ba cường quốc bóng đá trên, người Anh chơi bóng hồn nhiên hơn. Hồn nhiên, nhìn từ nhãn quan chiến thuật là một điểm yếu. Nhưng nhìn từ góc độ thưởng ngoạn, nó lại là một điểm mạnh. Điều đó giải thích tại sao sức phủ sóng toàn cầu của giải bóng đá Anh luôn chiếm thế thượng phong so với giải vô địch của các quốc gia khác. Khán giả thích xem các cầu thủ Anh đá, không phải vì nó hay hơn mà vì nó giàu tính cống hiến hơn. Chính thái độ thi đấu chứ không hẳn trình độ thi đấu của các câu lạc bộ Anh chinh phục được cảm tình của người xem. Trong trường hợp này, bóng đá đã bắt gặp cội nguồn của chính nó: bóng đá hồn nhiên!

Hiển nhiên khi các huấn luyện viên nước ngoài đổ xô đến Anh hành nghề, bóng đá Anh nặng tính chiến thuật hơn. Trừ Ferguson (Scotland) và Wenger (Pháp) là tín đồ của bóng đá đẹp, những Mourinho (Bồ), Benitez (Tây Ban Nha), Di Matteo, Mancini (Ý) đều chọn cho đội bóng của mình một lối chơi giàu tính toán nhằm đạt hiệu quả cao nhất. Nhưng ở môi trường mà cả cầu thủ trên sân lẫn cổ động viên trên khán đài đều sôi sùng sục như ở Anh, các lối chơi nặng về phòng thủ rõ ràng không được ưa chuộng, điều đó tác động đến cả các ông bầu. HLV giàu thành tích Mourinho bị Chelsea sa thải vì lý do đó. Và cả Di Matteo, HLV vừa giúp Chelsea lần đầu tiên đoạt được chiếc cúp Champions League danh giá cũng rất có thể theo chân Mourinho nếu ông không giúp Chelsea chơi đẹp hơn, cho dù nếu không “xấu xí” ông đã không thành công tại châu Âu trong mùa vừa qua.

5. Môi trường đẻ ra lối chơi. Và lối chơi đẻ ra tỉ số. Tuần vừa qua, các trận Arsenal thắng ngược Reading 7-5 hay Chelsea thắng Manchester United 5-4 ở vòng 4 cúp Liên đoàn Anh dù bị các nhà chiến thuật bĩu môi, vẫn khiến khán giả mãn nhãn. Bóng đá với những tỉ số bị xem là điên rồ như vậy đã góp phần trả lại cho môn chơi này tính giải trí đích thực mà nếu không có nó, môn bóng đá đã không được sinh ra. Đó là cái điên đáng yêu, như lời một ca khúc “Tôi chỉ là người điên/ trong vườn hoa tình ái”. Cái điên đó không làm hại ai, chỉ làm cho bóng đá trở nên đáng xem và cuộc sống trở nên đáng sống!

CHU ĐÌNH NGẠN

(Sài Gòn Giải Phóng 4-11-2012)

.