Nguyễn Nhật Ánh: Chú bé bí mật đến từ hôm qua (nguyễn hoàng điệp)

[Akô Nô]

Nguyễn Nhật Ánh: Chú bé bí mật đến từ hôm qua



Nhà văn Nguyễn Nhật Ánh (phải) trong buổi ra mắt sách Ngày xưa có một chuyện tình - Ảnh: Nhã Linh

Thế chả lẽ ngày nay không thể có một chuyện tình sao? À, tất nhiên là có chứ, chỉ có điều, chuyện tình này, một chuyện tình của những ngày đã rất rất xưa.

Rất xưa là bao lâu? À, thì cũng không rõ nữa, chỉ biết rằng hồi ấy ở Hà Lam, Gò Rùa, Dốc Sỏi…có một khu vườn ổi xanh ngời hoa trái, giữ thật nhiều bí mật của hội trẻ con.

Giờ những bí mật đó đi đâu? Nó rất buồn hay rất là hạnh phúc? À, những bí mật đó sẽ được kể ra trong cuốn sách này, cuốn sách mà chỉ cần mở ra thôi, chúng mình đã thấy như đang ở giữa khu vườn nằm dưới những tàng cây. Cả bầu trời của chúng mình sẽ mang màu xanh lá ổi, nền đất dưới lưng là thảm hoa ổi trắng dịu dàng…phía xa xa, bố của Vinh Còm với bố của Đuôi Tôm, đang ngồi nhậu mồi là mấy quả ổi xanh…họ đang rì rầm với nhau bí mật nhiều năm về trước…nhưng đó là bí mật của những người lớn rồi…Còn chúng mình, bí mật của chúng mình…là chuyện tình yêu!

Tôi thích thú và cả hồi hộp nữa, bởi đọc những trang đầu của cuốn sách, nào chỉ đọc tâm sự của nhân vật…mình như đọc chính mình của những tháng ngày đã qua…một không gian trong trẻo, xanh rờn, cảm giác như hương hoa, mùi lá, vị quả của khu vườn ổi thoảng qua từng trang giấy, những con đường ngập nắng vàng với lũ học trò tỉnh lẻ áo trắng tinh, tình đầu nhiều ngơ ngác, mùi cỏ mật ngọt ngào, mùi của mái tóc, mùi của làn da, mùi khói bếp mỗi chiều khơi niềm nhớ, mùi đất nồng dưới mưa gọi tiếng thương. Đó là thế giới của Phúc, của Vinh, của Miền hay là một khoảng ước mơ vẹn tròn luôn đâu đó trong mỗi chúng ta? Day dứt và thiết tha!

Tôi cứ tưởng tượng, mình mở cánh cổng vào nhà ông giáo Dưỡng, ông đi đâu vắng, bọn mướp vàng đang trổ đầy hoa, giá sách ở trong nhà im lìm mà kiêu hãnh, con mèo từ đâu tha chìa khoá đến chờ mình tra vào ổ…giữa những cuốn sách thật cũ và thật nghiêm ngắn, tôi sẽ tìm thấy cuốn hồi ký mang tên “Ngày xưa có một chuyện tình”.

Ngày xưa có một chuyện tình là cuốn hồi ký của tình yêu. Thứ tình yêu trái ngọt được nuôi dưỡng trên mảnh đất tình bạn chân thành, được thử thách qua rất nhiều mùa bão tố. Điều thú vị của cuốn hồi ký này là ở chỗ chuyện tình yêu này được kể ra bởi những góc nhìn khác nhau của “những” người yêu nhau. Nó khác nhau về cảm xúc, khác nhau về nhận định, khác nhau về lý giải – phân tích…nhưng nó gặp nhau ở chỗ chân thành.

Ký ức ngọt ngào nhìn qua tàng ổi xanh ngời sắc lá, vẫn rõ nét, sống động. Thị trấn nghèo trong truyện là một thiên đường đáng sống biết bao, dẫu có thằng Hướng du côn nhưng Nguyễn Nhật Ánh mà, kiểu gì nó cũng là thằng tốt về sau, dẫu có mấy ông say quậy tưng làng xóm nhưng Nguyễn Nhật Ánh mà…lấy đâu ra chỗ cho điều gì không lương thiện. Thị trấn có ông giáo già nghiêm khắc, có ông cậu đầy bồ triết lý yêu đương, có người cha, người mẹ bươn bả sớm hôm nhưng thương yêu con nhất mực…Và một lũ trẻ con, vẫn theo mô típ cũ, yêu thương nhau, nghĩa hiệp bảo vệ nhau, khám phá những rung động về nhau…Chúng bung nở như hoa thuỷ tiên sau cơn mưa buổi sớm, mọi chuyện đều tốt lành, rạng rỡ.

Một thế giới đẹp đẽ, rõ ràng, khiến ta không khỏi mơ màng bàn chuyện ngày xưa. Mà có lẽ cũng phải ngày xưa thật, ngày xưa mới có những vẻ đẹp thế này. Cũ, an toàn, dịu dàng và sâu sắc.

Nếu phải tìm ra một nhà văn cho lứa tuổi ương ương dở dở, một người kể chuyện của chúng nó như cách chúng nó hình dung và ao ước, vừa hồn nhiên vụng dại lại vừa bay bổng xôn xao…người đó ngày xưa là Nguyễn Nhật Ánh và ngày nay vẫn là Nguyễn Nhật Ánh. Nói một cách khác đi, với bọn tuổi hoa nhiều mơ mộng, anh là nhà văn mãi mãi…Peter Pan! Ngay cả khi bọn trẻ lớn lên rồi, anh vẫn vậy…vẫn mãi mãi tuổi…hoa niên! Anh canh giữ Never Land - miền đất ký ức ngọt ngào, kệ thời gian trôi, kệ trí nhớ bội bạc, kệ xã hội đổi thay…miền đất của những rung động đầu tiên ấy, phải được bảo bọc vẹn tròn. Đó là sứ mệnh của anh. Anh thực thi nó một cách chân thành, cần mẫn. Và bọn trẻ dẫu ngang tàng nhăng nhố ở đâu đâu, chúng đều nhạy cảm một cách lạ kỳ với những trái tim yêu chúng thiết tha. Nên chúng đến với anh, hay chúng trở về với anh, cũng bằng tinh thần của một công dân Never Land.

Nhớ những năm cuối cấp 2 (cách đây cũng đã 20 năm), bọn học sinh lứa mình, đứa nào cũng thủ vài cuốn kiểu như Mắt Biếc, Thằng Quỷ Nhỏ, Bong Bóng Lên Trời hay Cô Gái Đến Từ Hôm Qua…những cuốn truyện mỏng thôi mà chứa đựng biết bao tâm tình, biết bao rung động. Lúc ấy bọn 14, 15 nào có dám liều thổ lộ cùng ai, toàn những điều còn khó gọi thành tên, những rung rinh mà chỉ chớm hình thành khéo đã bị trêu chòng cho phát khiếp. Biết bao là tò mò, biết bao là háo hức, rồi cả những dọ dẫm, suy đoán, say mê. Chả biết anh Ánh viết cho ai, nhưng lúc đó, lứa chúng mình tìm thấy chúng mình qua những trang sách ấy. Đến giờ này, lục lại trí nhớ cũng chả nhớ nổi tròn vẹn một chuyện nào, nhưng cái cảm giác xao xuyến mà má nóng ửng lên khi đang đọc trộm trong giờ Lý, hay lúc lật trang cuối cùng, nước mắt ướt đẫm cả áo đồng phục đứa bạn thân…cảm giác vẫn còn đây, và thi thoảng, rất thi thoảng thôi, cái khối rung rinh ấy đột nhiên đỏ bừng lên, vẫy nhẹ 1 lần, như cái tai của thằng quỷ nhỏ…

Ngày xưa đọc chuyện anh viết, chỉ ước ao anh viết tiếp phần 2, rồi phần 3 tiếp nữa…để các nhân vật trong truyện lớn hẳn lên, yêu nhau thế nào, cưới nhau và sống bên nhau hạnh phúc đến trọn đời ra sao…20 năm trôi qua, ước mơ mới thành hiện thực. Ngày xưa có một chuyện tình, nhà văn đã thử lớn lên cùng nhân vật…đã thử cùng nhân vật bước ra bên ngoài khoảnh mộng được chính anh bảo bọc bấy lâu nay.

Vậy nên, nửa đầu của cuốn sách là những xốn xang thời măng sữa. Và ở nửa cuốn về sau, lần đầu tiên anh Ánh cho phép các nhân vật quen thuộc trong thế giới trong veo toàn hoa lá quả được lớn lên, lớn nhanh như thổi, được…hành động như người lớn, được chịu hậu quả, được…hun, được…ăn cơm trước kẻng, được…làm vợ làm chồng, được…âm mưu, được…phản bội, được…quyết định cho mình một ngã rẽ ở đời. Và cái nửa sau này, tôi tin sẽ khiến độc giả vui lòng.

Nguyễn Nhật Ánh vốn dĩ là một người kể chuyện chân thành và duyên dáng. Chuyện anh kể bao năm nay vẫn thế, giản dị, đậm sâu nhưng cũng thật nông nổi, ngọt ngào. Vui và hóm rất đúng giọng của bọn trẻ con đang sắp lớn lên thành người lớn. Những câu chuyện tuần tự và tuyến tính, nếu có hồi tưởng thì cũng thường trong một cấu trúc dung dị nhất có thể để người đọc dễ bắt nhịp, dễ nhập tâm. Không gian của chuyện dù thành phố hay thôn quê, dù khoảnh sân xi măng láng coong hay góc vườn giếng nước hoa khế rụng đầy. Thời gian của chuyện, dù mùa học hay mùa thi. Thời tiết lúc đó dù trời mưa hay trời nắng… Tất thảy, cũng giống nhân vật, dù ngang tàng khí khái hay nhút nhát hiền lành có cảm giác, thực ra cùng đến từ một miền ký ức, họ rất giống nhau, đẹp đẽ, nhẹ nhõm, làm ta vương vấn nhớ thương, làm ta cười khúc khích, làm nước mắt ta rơi…

Với cuốn sách lần này, nhà văn thử một cấu trúc hơi khác đi, không quá phức tạp để bận lòng người đọc, nhưng cũng không quá đơn giản, xuôi chiều tuyến tính như bấy nay… nhân vật lớn lên cùng người đọc, nên lớp vỏ bên ngoài cũng có một chút đổi thay để hợp hơn với phong vị hiện đại. Dù chất lãng mạn, trong trẻo của sự “rất xưa” vẫn được bảo đảm vẹn tròn.

Tôi quý mến chú bé bí mật, người xuất hiện từ bên kia đồi…như tôi đã từng thương mến tất cả các nhân vật trẻ con trong chuyện của anh Ánh. Nó vừa đúng là trẻ con, lại có chút gì già dặn rất dễ cảm thông. Những câu hỏi, những đối thoại, những tưởng tưởng, những chi tiết hành động – như khi nó làm một con kiến khổng lồ bằng đất sét để tặng cho cô bạn bị mù… luôn làm tim tôi dịu lại. Biệt tài của anh Ánh là khi viết về tụi nhỏ, cho đến tận lúc chúng bắt đầu tuổi hoa rực rỡ… anh có thể diễn tả cái thần của những thiếu niên ấy, một cách rất đơn giản mà luôn khiến ta bất ngờ, rung động.

Và chả hiểu sao, trong hình dung của tôi về nhà văn, người kiến tạo nên thế giới Never Land dịu ngọt này, anh Ánh chính là chú bé bí mật, người xuất hiện từ bên kia đồi…chẳng cần tôi cầu mong, chú bé bí mật ấy sẽ mãi mãi tuổi hoa niên!

Đạo diễn NGUYỄN HOÀNG ĐIỆP

(Tuổi Trẻ, 15-9-2016)