Ngôn ngữ chat quá xa lạ! (dương thu trang)

[bachkylan]

Ngôn ngữ chat quá xa lạ!

Là giáo viên trực tiếp giảng dạy, uốn nắn chữ nghĩa cho học sinh- "tác giả" và cũng là những đối tượng chính đang sử dụng ngôn ngữ chat - giáo viên Dương Thu Trang đã gửi báo Sài Gòn Tiếp Thị những ý kiến luận bàn, phân tích về việc nên hay không nên đưa ngôn ngữ chat vào từ điển.

Không thể là ngôn ngữ phổ thông


Nếu không là “người trong cuộc”, ai có thể hiểu được nội dung từ đoạn thông tin sau: Có những điều không thể biết trước được, bởi cái viễn cảnh khi đó diễn ra quá hoàn hảo, quá đẹp khiến lầm tưởng sẽ có một mối tình lâu dài. 2 năm cũng là một khoảng thời gian quá dài, thật sự mãn nguyện với điều này. Nhưng mọi thứ chẳng bao giờ bằng phẳng cả. Những khó khăn cùng cực, những bi quan, đau khổ, mất niềm tin, những lo toan vất vả...

Trên thực tế, để đáp ứng được các nhu cầu giao tiếp của xã hội, con người đã tạo ra và thiết lập rất nhiều các hệ thống tín hiệu khác nhau bên cạnh hệ thống tín hiệu ngôn ngữ. Có những hệ thống tín hiệu có thể vượt qua các biên giới quốc gia như hệ thống ký hiệu hoá học, toán học... Nhưng người dùng chúng lại rất chọn lọc vì phụ thuộc vào trình độ học vấn. Vì vậy, khái niệm vạn năng của ngôn ngữ phải được hiểu là một phương tiện không kén người dùng. Phổ biến và thông dụng. Nó đảm bảo tiêu chí về số lượng.

Mặt khác, ý nghĩa vạn năng còn thể hiện ở chất lượng của phương tiện giao tiếp. Ngôn ngữ phải chuyển tải được tất cả các nội dung thông tin khác nhau mà con người có nhu cầu thể hiện như bộc lộ cảm xúc, thái độ; đến những nhu cầu thu thập thông tin, trao đổi kinh nghiệm sống hoặc truyền bá tri thức...

Xét ở hai tiêu chí số lượng và chất lượng, ngôn ngữ chat đều không đáp ứng được: Thứ nhất về số lượng, loại ngôn ngữ này rất “kén” người dùng. Bước ra khỏi tuổi teen, nó được xem là “ngoại ngữ”. Thậm chí, các bạn trẻ cùng thế hệ nhưng không chat đều cũng không thể cập nhật và “thành thạo” được loại ngôn ngữ này. Bởi “khả năng lai ghép và chế biến” ngôn ngữ của giới trẻ quá phong phú và siêu tốc.

Để hiểu được loại ngôn ngữ này là cả một thử thách. Nó quá xa lạ! Cứ như thời tiền sử - khi nền văn minh của nhân lọai chưa phát triển. Và phương tiện giao tiếp được sử dụng chủ yếu là ký hiệu mà chưa thể là ký tự. Mà ký hiệu thì chỉ chỉ được phổ biến trong một cộng đồng nhất định vì đó là sự quy ước giữa các đối tượng giao tiếp. Thế nên, ngôn ngữ chat không thể là loại ngôn ngữ phổ thông.

Thứ hai, xét về chất lượng của phương tiện giao tiếp, ngôn ngữ chat không chuyển tải được nội dung thông tin qua việc bộc lộ cảm xúc, thái độ. Không nhận được sự tương tác cần thiết do đối tượng giao tiếp hoặc không hiểu rõ thông tin hoặc không muốn hiểu vì thiếu thiện cảm.

Thử thách đối với giáo viên phổ thông

Thế nhưng hiện nay, ngôn ngữ chat xuất hiện đồng loạt trên các diễn đàn của cộng đồng mạng, trên nhật ký trực tuyến, đặc biệt là tán gẫu qua tin nhắn điện thoại... Nó xa lạ với ngôn ngữ phổ thông và cũng chẳng giống với một ngôn ngữ nào trên thế giới. Nó bao gồm những ký hiệu phức tạp, tiếng lóng, xen lẫn ngoại ngữ và đặc biệt là nhiều từ được viết theo âm đọc, nhưng lại bị biến tướng theo hướng sai chính tả.



Việc học sinh thận trọng và cân nhắc trong văn viết sẽ được giáo viên đánh giá cao. Ảnh minh hoạ. Ảnh: Trung Dũng

Các em cho rằng, gần như tất cả lứa tuổi teen điều hiểu được thứ ngôn ngữ mà mình đang viết. Nhìn có vẻ khó đoán, nhưng lại là một kiểu giao tiếp thịnh hành. Nếu viết đúng chính tả, bạn bè sẽ chê cười. Đối tượng sử dụng chủ yếu là giới trẻ, trong đó phần lớn là học sinh phổ thông. Đây là một thử thách lớn đối với giáo viên phổ thông. Đặc biệt là thầy cô giáo dạy văn.

Xét về trách nhiệm, giáo viên không được thỏa hiệp với học sinh ở thái độ thiếu nghiêm túc trong việc sử dụng tiếng Việt. Về tình cảm, thầy trò dường như ngày càng “xa nhau” trong cách cảm và cách nghĩ về nhau. Các em khó chịu khi “trào lưu” của mình không được ủng hộ. Những em cá biệt còn cho giáo viên quá lạc hậu khi không theo kịp thời đại.

Là người lớn, chúng ta hiểu đây là “thời kỳ quá độ khi tiến vào thế giới internet”. Vì vậy, giải pháp tối ưu là dung hòa giữa hai thế hệ. Trước hết, phải giúp các em nhận ra hiệu quả giao tiếp phần lớn nằm ở thiện cảm các đối tượng giao tiếp dành cho nhau. Khi trao đổi trưc tiếp bằng tiếng nói, chúng ta có thể dùng khẩu ngữ vì hoàn cảnh giao tiếp cụ thể nên có thể nắm bắt thông tin dễ dàng. Nhưng giao tiếp gián tiếp bằng văn bản, thì ngôn ngữ viết là phương tiện duy nhất giúp người đọc hiểu điều người viết muốn bày tỏ.

Thế nên, việc các em thận trọng và cân nhắc trong văn viết sẽ được giáo viên đánh giá cao. Ngược lại, mang ngôn ngữ chat vào trong bài làm sẽ bị trừ điểm sai chính tả. Chưa kể đến việc gây phản cảm đối với người đọc thì điểm số cũng sẽ thấp.

Thế nhưng, để thay đổi một trào lưu lớn và mạnh như thực trạng sử dụng ngôn ngữ chat ở giới trẻ hiện nay thì không thể làm đơn lẻ từ những giáo viên dạy văn. Mà cần sự đồng thuận từ nhiều tổ chức, bộ phận có liên quan. Và khi giải pháp chưa theo kịp thực trạng thì bất kể một đề xuất nào tạo điều kiện cho ngôn ngữ chat phát triển và hoạt động chính thức đều cần cân nhắc cẩn thận. Nếu không sẽ rơi vào tình trạng “lợi bất cập hại”.

Đề nghị “Đưa ngôn ngữ chat vào tiếng Việt” của GS.TS Nguyễn Đức Dân là một ví dụ. Bởi đó sẽ là cơ sở để giới trẻ “tung hoành ý tưởng” trong ý thức tự khẳng định mình và bất chấp cả sự định hướng của người lớn. Và hậu quả từ sự bắt chước vô thức là sự lệch lạc về tâm lý, thói quen lười suy nghĩ, sự tuột dốc trong tư duy... Đặc biệt là mất đi ý thức về giá trị văn hóa của ngôn ngữ.

Dương Thu Trang (Trường THPT Mạc Đĩnh Chi, TP.HCM)

(Sài Gòn Tiếp Thị 14-4-2011)